بررسی اصول آموزش در سازمان اسناد و کتابخانه ملی

 متن ارایه شده برای درس اصول آموزش در محدوده فعالیت های فرهنگی استاد سلطانی فر در ادامه می باشد.

فهرست مطالب

1.  معرفی سازمان اسناد و کتابخانه ملی

1-1.  تعریف

1-2.  اهداف و وظایف

1-3.  پیشینه

1-4.  ارکان

2.   ساختار سازمان اسناد و کتابخانه ملی

3.    اداره کل آموزش و پژوهش

4.  برنامه های آموزشی

4-1.    اهداف

4-2.   گروه های مخاطب و سطوح تحصیلی

4-3.    انواع

4-4.    محتوای دروس

5.     ظرفیت های کمک آموزشی

5-1.  برگزاری‌ سخنرانی‌ و سمینارهای‌ علمی‌

5-2 .  کمک‌ به‌ انجمن ها و گروه های‌ علمی‌ و پژوهشی‌

6.   چالش ها

7.  چشم اندازکلی

8.   راهکارها

9.   فهرست منابع

تعریف:

•        سازمان‌ اسناد و کتابخانه‌ ملی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ مؤسسه‌ای‌ آموزشی‌، پژوهشی‌، علمی‌ و خدماتی‌ است‌ که طبق‌ اساسنامه‌ مصوب مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌ ریاست‌ عالیه‌ آن‌ با رئیس‌ جمهور‌ و ریاست آن مشاور فرهنگی رییس جمهور است‌.

•        کتابخانة ملی مؤسسه‌ای است دولتی و بودجه آن در بودجة کل کشور و در ردیف مستقل ذیل ردیف ریاست جمهوری منظور می‌گردد.

اهداف و وظایف: ( مدیریت اطلاعات کشور)

1. گردآوری، حفاظت، پردازش و اطلاع رسانی کلیه آثار منتشره( مکتوب و غیرمکتوب)    توسط ایرانیان و غیر ایرانیان ، در رابطه با ایران و اسلام به زبان های مختلف .
2.  ایجاد خط مشی و استانداردسازی امور کتابخانه های عمومی ، تخصصی، دانشگاهی و آموزشگاهی وتبادل اطلاعات با سایر مراکزاطلاع رسانی به منظور ایجاد بانک اطلاع رسانی مشترک ملی

       3.  آموزش و پژوهش های تخصصی کتابداری، اطلاع رسانی و آرشیوی و فرهنگی

پیشینه:

شکل‌گیری‌ رسمی‌ کتابخانه‌ ملی‌ به‌ سال‌ 1316 بازمی‌گردد. در سال‌ 1358 مرکز خدمات‌ کتابداری‌، و در سال‌ 1378 سازمان‌ مدارک‌ فرهنگی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ در کتابخانه‌ ملی‌ ادغام‌ شدند و سرانجام‌ در سال‌ 1381 با تصویب‌ شورای‌ عالی‌ اداری‌، کتابخانه‌ ملی‌ و سازمان‌ اسناد ملی‌ با هم‌ ادغام‌ شدند و سازمان‌ فعلی‌ شکل‌ گرفت‌. اکنون‌ این‌ سازمان‌ در دو ساختمان‌ مستقل‌ «کتابخانه‌ ملی‌ ایران‌» و «گنجینه‌ اسناد ملی‌ ایران‌» فعالیت‌ دارد.

ارکان کتابخانة ملی:
1. هیأت امناء.
2. رئیس کتابخانة ملی.

•        هیأت امناء کتابخانة ملی مرکب از افراد زیر خواهد بود:

•       
1. ریاست جمهوری اسلامی ایران (ریاست عالیه کتابخانة ملی)
2. وزیر فرهنگ و آموزش عالی.
3. وزیر آموزش و پرورش.
4. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی.
5. دو نفر از صاحبنظران در امر کتاب، کتابداری یک نفر به پیشنهاد وزیر فرهنگ و آموزش عالی و یک نفر به پیشنهاد وزیر ارشاد اسلامی و تأیید رئیس هیأت امناء.
6. رئیس کتابخانة ملی.

•        تبصره (1): ریاست هیأت امناء با رئیس جمهوری خواهد بود.
تبصره (2): رئیس کتابخانة ملی با پیشنهاد رئیس و تأیید هیأت امناء برای مدت چهار سال منصوب می‌شود و انتخاب مجدد وی بلامانع است.

ریاست جمهوری

ساختار سازمانی

رئیس سازمان

معاون پشتیبانیِ  و امور حقوقی

معاون کتابخانه ملی

معاون اسناد ملی

معاون برنامه ریزی، پژوهش و آموزش و  فن آوری اطلاعات

اداره کل فن آوری اطلاعات

اداره کل برنامه ریزی  و توسعه

اداره کل منابع دیجیتال

اداره کل آموزش و پژوهش

شورای تصمیم گیری

شورای برنامه ریزی

گروه اجرایی

گروه کنترل و نظارت

اداره کل آموزش و پژوهش

•        در اساسنامه مصوب مجلس این سازمان مؤسسه‌ای‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌ قلمداد شده‌ و این‌ فعالیت‌ یکی‌ از وظایف‌ اصلی‌ آن‌ به‌ شمار می‌آید. پژوهش‌ و آموزش‌ در کتابخانه‌ ملی‌ بمنظور اعتلا و بهبود فعالیت های‌ کتابداری‌ و اطلاع‌رسانی‌ کشور انجام‌ می‌گیرد.

•        این‌ کتابخانه‌ دارای‌ 60 پست‌ هیأت‌ علمی‌ مصوب‌ است‌ و به‌ لحاظ‌ قوانین‌ و مقررات‌ تابع‌ وزارت‌ علوم‌، تحقیقات‌ و فناوری‌ است‌.

•       برنامه های آموزشی

•        اهداف

1. ارتقای سطح علمی کارکنان سازمان اسناد و کتابخانه ملی و سایر نهادهای فرهنگی و اطلاع رسانی با تاکید بر استاندارهای جهانی
2. تربیت نیروی کارآمد و متخصص
3. بهبود و اعتلای فعالیت های کتابداری، اطلاع رسانی و آرشیوی کشور
4. به فعلیت و عینیت رساندن سواد اطلاعاتی و تکمیل سواد اطلاعاتی اهل علم

•       گروه های مخاطب

•                  الف.  داخل سازمان

•                    ب.     خارج سازمان

•                  ج.    کشورهای خارجی

•        سطوح آموزشی داخل سازمانی
1.  کارکنان جدید ( کارشناس تا دکترا)
2.  کارشناسان
3.   کارشناسان ارشد و اعضای هیات علمی ( فرهیختگان پژوهشی)
4.    مدیران و معاونان
 5.   رئیس سازمان

  انواع آموزش

.  آموزش و نظارت از بدو استخدام ( آموزش غیر رسمی):

           -- کسب مهارت تخصصی زیر نظر کارشناسان مسوول واحد مربوطه( آموزش گام به گام مستمر)

2.   دوره های آموزشی کوتاه مدت ( ضمن خدمت):

            --  آموزش حضوری( اختیاری- اجباری)

            --آموزش الکترونیکی( مجازی)

3.    برگزاری کارگاه های آموزشی تخصصی

4.    ایجاد فضاهای آموزشی :

           --  با همکاری دستگاه های دولتی در موضوعات سازمانی و مدیریت ( سازمان مدیریت و   استانداری تهران)

          -- با مشارکت دانشگاه ها جهت برگزاری مقاطع کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی ( تفاهم همکاری با دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه تهران )

          -- با مشارکت کتابخانه ها و آرشیوهای ملی جهان(  تفاهم آموزش مرمت و نگهداری اسناد توسط کارشناسان کتابخانه ملی اتریش)

          -- با مشارکت سازمان یونسکو( کارگاه آموزشی حافظه جهانی)

سازمان اسناد و کتابخانه ملی با توجه به اهداف خود در جمع آوری، حفظ، و انتشار اطلاعات و همچنین ارائه خط مشی های جهت دهنده برای تمامی سازمان ها، دانشگاه ها، کتابخانه ها و مراکز مربوطه در زمینه های اطلاع رسانی و مستند سازی، از طریق ارائه آموزش های تخصصی، از جمله برگزاری دوره های دانشگاهی و دوره های کوتاه مدت (آموزش ضمن خدمت)،  با تهیه زیرساخت های لازم در فناوری نوین آموزشی و  به کار گیری روش آموزش الکترونیکی، اقدام به راه اندازی واحد آموزش دوره های الکترونیکی برای استفاده عموم علاقمندان کرده است.

مزیت دوره های الکترونیکی:

•         صرفه جویی در زمان ، مکان ، هزینه ها و نیروی انسانی

•        یادگیری بهتر و موثرتر بواسطه مشارکت فعال فراگیران در تحلیل محتوای آموزشی( خود یادگیری)

محتوای آموزشی:

   نخستین دوره کلاس های کوتاه مدت کتابخانه ملی ایران در سال 1350 برگزار شد. زمان این کلاس ها یک ماه و کلیه تخصص های مورد نیاز کتابداران توسط اساتید مختلف، آموزش نظری و عملی داده می شد و هر سال 2 بار در اوایل نیمه اول و اوایل نیمه دوم سال تشکیل می شد. افراد شرکت کننده شامل تمامی شاغلین در کتابخانه ها اعم از موسسات و مراکز دولتی، غیر دولتی و دانشگاهی در سطح حداقل دیپلم و حداکثر لیسانس بود. از سال ۱۳۷۳ بدلیل نیاز مبرم آموزش کتابداران، این کلاس ها به 6 مرتبه در سال افزایش یافت.

•        دوره های پودمانی بر اساس مجوز سازمان مدیریت و برنامه ریزی ازسال1385 جمعا 121 دوره تخصصی براساس تقویم آموزشی به شرح زیر ارایه می گردد:

1. 47 دوره آموزش تخصصی( منابع الکترونیکی- فهرست نویسی و نمایه سازی- تذهیب و تشعیرو...)
2. 28 دوره آموزش شغلی(رشته های اداری و مالی)
3. 5 دوره آموزش عمومی- تخصصی( ویژه متقاضیان خارج سازمان)
4. 18 دوره آموزش عمومی( اصول و مبانی ارتباطات- آیین نگارش مکاتبات اداری- گزارش نویسی)
5. 6 دوره آموزش بهبود مدیریت( از بدو انتصاب تا مدیران عالی و دوره های اختیاری)
6. 8 دوره آموزش الکترونیکی( مدیریت آرشیو- ذخیره بازیابی اطلاعات- فهرست نویسی و رده بندی)

•        ظرفیت های کمک آموزشی

1. برگزاری‌ سخنرانی‌ و سمینارهای‌ علمی‌

       این‌ کتابخانه‌ به‌ عنوان‌ یک‌ مؤسسه‌ پژوهشی‌ سعی‌ دارد که‌ رأساً یا با مشارکت‌ سایر نهادهای‌ علمی‌ سخنرانی‌ و یا سمینارهای‌ علمی‌ برگزار نماید. حاصل‌ این‌ نشستها را نیز به‌ صورت‌ کتاب‌ و یا از طریق‌ اینترنت‌ منتشر می‌کند.

2.     کمک‌ به‌ انجمن ها و گروه های‌ علمی‌ و پژوهشی‌

این‌ کتابخانه‌ همواره‌ آمادگی‌ خود را برای‌ دراختیارقراردادن‌ امکانات‌ جهت‌ پویایی‌ هرچه‌ بیشتر انجمن ها و گروههای‌ علمی‌ اعلام‌ داشته‌ است‌.

چالش ها

1. رشته های آرشیو و تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی
2. بدو استخدام: انتخاب نیروی متخصص مورد نیاز واحدها
3. بکارگیری دانش آموختگان آکادمیک رشته آرشیو و رشته های مرتبط در ایران  به منظور انتقال دانش وتجارب مورد نظر کاری بر اساس استانداردهای جهانی
4. انتخاب دوره های مورد نیاز توسط کارشناسان
5. برنامه ریزی و الویت بندی دوره ها برای کارشناسان از طرف مدیران زیربط
6. اطلاع رسانی برگزاری دوره های تخصصی به نهادهای فرهنگی
7.  انعقاد واجرای تفاهم فرهنگی و آموزشی با کشورهای پیشرو در امور کتابداری و اطلاع رسانی و آرشیوی به منظور تبادل تجارت و دانش جدید

راهکارها

1. انتخاب نیروی متعهد، متخصص و کارآمد
2. تشکیل شورای هماهنگی ادارات با واحد آموزش سازمان به منظور اعلام نیاز دوره های تخصصی
3.  همگام شدن با دانشگاه های  معتبرخارج از کشور و برنامه ریزی آموزشی دروس جدید  مرتبط با فعالیت سازمان و منطبق با اهداف فرهنگی کشور در قالب دورهای کوتاه مدت و پیشنهاد آن رشته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.                  ( مثال : رشته های مدیریت اطلاعات، مدیریت دانش و سایر رشته های فرهنگی)
4. تخصیص سهمیه بورسیه تحصیلی به کارشناسان
5. ایجاد پیوند سازمانی با سایر دستگاه های فرهنگی و علمی بر روی سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی به منظور آگاهی رسانی جاری امور آموزشی و نیازسنجی آموزشی و ایجاد نظام پرسش و پاسخ باز بین کارشناسان
6. ارسال خبر دوره های آموزشی در دست اجرا به ایمیل روابط عمومی دستگاه های علمی، آموزشی و فرهنگی و نیازسنجی آموزشی.
7. تشکیل شورای آموزش بین الدولی کتابخانه ها و مراکز آرشیوی و اطلاع رسانی به منظور تبادل تجارب و ارتقای سطح تخصص کارشناسان و مدیران